نقش پروبیوتیک ها بر سلامت واژن و درمان عفونت های واژن

مصرف پروبیوتیک ها به یک روش محبوب برای بهبود سلامت دستگاه گوارش تبدیل شده است. پروبیوتیک ها سویه های باکتری های مفید هستند که به طور طبیعی در برخی غذاها و مکمل های غذایی یافت می شوند. اخیراً،محققان شروع به بررسی مزایای بالقوه پروبیوتیک ها بر سلامت واژن کرده اند. شواهد علمی قطعی نیست با این حال، به نظر می رسد که برخی از سویه های پروبیوتیک مانند لاکتوباسیلوس روتری، لاکتوباسیلوس رامنوسوس و لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، می تواند به پیشگیری و درمان مشکلات ناشی از عدم تعادل میکروبیوم واژن مانند واژینوز باکتریایی (BV) کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهند پروبیوتیک‌ها در درمان برخی از شرایط ناشی از تغییرات در تعادل pH واژن موثر باشند. در این مقاله قصد داریم شما را با تاثیر مصرف پروبیوتیک ها بر سلامت واژن آشنا سازیم.

نقش میکروبیوم بر سلامت واژن

بیش از پنجاه گونه مختلف از موجودات کوچک  که به آن میکروبیوم گفته می شود در داخل واژن زندگی می کنند. بسیاری از این میکروب ها نوعی باکتری به نام لاکتوباسیلوس می باشند. این باکتری ها به حفظ سلامت واژن و پیشگیری از عفونت ها کمک می کنند.

فقدان لاکتوباسیل ها و رشد بیش از حد برخی میکروب های دیگر می تواند باعث عدم تعادل در واژن شود. این عدم تعادل ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله زمانی که یک زن:

• رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشد.
• هورمون های بدنش دچار تغییرات شده باشد
• در دوره عادت ماهیانه باشد
• عادات بهداشتی را رعایت نمی کند

• ایجاد بوی ماهی
• ترشح در ناحیه واژن
• درد و ناراحتی در واژن
• خارش واژن

عدم تعادل واژن باعث چه چیزی می شود؟

عدم تعادل واژن می تواند منجر به:

• واژینوز باکتریال
• عفونت های قارچی
• تریکومونیازیس

ابتلا به عدم تعادل واژن ممکن است احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری (UTI) را افزایش دهد. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که عفونت های ادراری همیشه توسط همان پاتوژن هایی که باعث عفونت واژن می شوند ایجاد نمی شوند.

واژینوز باکتریال (BV)

شایع ترین عارضه عدم تعادل واژینال ، واژینوز باکتریایی (BV) است. زنان مبتلا به BV تعداد زیادی از گونه‌های مختلف باکتری در واژن خود دارند. زنان سالم دارای تعداد کمتری از گونه های باکتری در واژن خود هستند.

این باکتری های اضافی باعث می شوند PH واژن به بالای 4.5 برسد. این امر باعث کاهش تعداد لاکتوباسیل‌های موجود در واژن می‌شود. علاوه بر افزایش pH واژن، زنان مبتلا به واژینوز باکتریال اغلب موارد زیر را تجربه می کنند:

• استشمام بوی ماهی از واژن
• سوزش در هنگام ادرار کردن
• ترشحات شیری یا خاکستری واژن
• احساس خارش در واژن

علت واژینوز باکتریال چیست؟

پزشکان می گویند که کاملاً مطمئن نیستند چه چیزی باعث ابتلا به واژینوز باکتریال می شود، اما برخی از عوامل به نظر می رسد برخی از زنان را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد. این موارد شامل:

• داشتن بیش از یک شریک جنسی یا شریک جنسی جدید
• دوش واژینال یا شستن واژن با آب و صابون (واژن به صورت خودکار، خود را تمیز می کند و دوش می تواند تعادل طبیعی آن را به هم بزند)
• کمبود طبیعی باکتری لاکتوباسیل (بعضی از خانم ها سطح بالایی از باکتری های خوب در واژن خود ندارند، که می تواند منجر به واژینوز باکتریال شود)

درمان واژینوز باکتریال

درمان واژینوز باکتریال اغلب شامل استفاده از داروهای آنتی بیوتیکی می شود که به صورت خوراکی یا واژینال تجویز می شوند. برخی از پزشکان همچنین ممکن است یک مکمل پروبیوتیک را در کنار آنتی بیوتیک توصیه کنند.

عفونت قارچی واژن

عفونت قارچی یکی دیگر از مشکلات عدم تعادل واژن است. بیشتر موارد واژینیت قارچی توسط قارچی به نام کاندیدا آلبیکنز ایجاد می شود. البته سایر انواع قارچ نیز ممکن است باعث این عارضه شوند.

معمولاً رشد قارچ توسط باکتری های خوب کنترل می شود. اما عدم تعادل باکتری های واژن، به ویژه داشتن لاکتوباسیلوس بسیار کم، می تواند باعث رشد غیرقابل کنترل قارچ در داخل واژن شود.

عفونت قارچی می تواند از خفیف تا متوسط باشد. علائم عبارتند از:

• سوزش ناحیه واژن
• ترشح غلیظ سفید یا آبکی
• خارش شدید در واژن و فرج
• احساس سوزش در هنگام رابطه جنسی یا ادرار
• درد در ناحیه واژن
• راش واژینال

رشد بیش از حد مخمر که منجر به عفونت قارچی می شود ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• آنتی‌بیوتیک‌ها، که می‌توانند باعث از بین بردن باکتری‌های خوب واژن شوند
• بارداری
• دیابت غیر قابل کنترل
• نقص سیستم ایمنی
• مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی یا سایر انواع هورمون درمانی که باعث افزایش سطح استروژن می شود.

اکثر عفونت‌های قارچی را می‌توان با یک دوره کوتاه داروهای ضد قارچ درمان کرد. اینها به صورت زیر در دسترس هستند:

• کرمهای موضعی
• پمادهای موضعی
• قرص های خوراکی
• شیاف های واژینال

در موارد دیگر، پزشک ممکن است یک دوز داروی ضد قارچ خوراکی یا ترکیبی از داروها را توصیه کند.

تریکومونیازیس

تریکومونیازیس یک عفونت مقاربتی بسیار شایع است (STI). با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، 3.7 میلیون آمریکایی به تریکومونیازیس مبتلا می شوند.

علائم تریکومونیازیس شامل موارد زیر است:

• خارش، سوزش، قرمزی و یا درد
• ناراحتی هنگام ادرار کردن
• تغییر در ترشحات واژن: یا به مقدار کم یا به طور قابل توجهی بیشتر. ممکن است شفاف، سفید، زرد یا مایل به سبز با بوی ماهی غیر معمول باشد.

آنتی بیوتیک ها (مترونیدازول یا تینیدازول) درمان توصیه شده برای تریکومونیازیس هستند. پروبیوتیک ها به عنوان یک درمان یا حتی یک روش پیشگیرانه معمول استفاده نمی شوند. با این حال، شایان ذکر است که عدم تعادل واژن مانند BV می تواند شانس شما را برای ابتلا یک بیماری مقاربتی مانند تریکومونیازیس افزایش دهد.

در آزمایشگاه تخصصی ویروس شناسی کیوان با استفاده از بهترین کیت‌ها، انواع تست تریکومونیازیس انجام می‌شود. جهت درخواست تست کلیک کنید.

عفونت دستگاه ادراری زنان (UTI)

اگرچه در خانم ها مجرای ادرار به واژن نزدیک است، اما عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) همیشه توسط همان عوامل بیماری زا ایجاد نمی شوند که باعث عفونت واژن می شوند. با این حال، داشتن فلور واژن سالم ممکن است به جلوگیری از ورود باکتری‌های مضر به دستگاه ادراری شما کمک کند.

عفونت ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری ها از طریق میزراه وارد مجرای ادرار شده و شروع به تکثیر در مثانه می کنند. در حالی که سیستم ادراری به گونه ای طراحی شده است که باکتری ها را خارج کند، گاهی اوقات آنها وارد می شوند و باعث عفونت می شوند.

بیشتر عفونت های ادراری فقط مثانه و میزراه را درگیر می کنند. عفونت ادراری زمانی جدی‌تر می‌شود که به کلیه‌ها سرایت می‌کند، جایی که می‌تواند باعث یک عفونت تهدید کننده زندگی شود.

UTI همیشه علائمی را ایجاد نمی کند که به راحتی قابل تشخیص باشد. برخی علائم شایع تر عبارتند از:

• نیاز به تکرر ادرار
• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• دفع مقادیر کم ادرار
• ادراری که کدر، قرمز روشن یا صورتی باشد
• دفع ادرار بدبو
• درد لگن به خصوص در اطراف مرکز لگن و ناحیه استخوان شرمگاهی

عفونت های ادراری در زنان بیشتر دیده می شود. این به این دلیل است که مجرای ادرار زنان کوتاه‌تر از مردان است و این امر ورود باکتری‌ها را راحت‌تر می‌کند. سایر عوامل خطر برای ایجاد UTI عبارتند از:

• فعالیت جنسی
• داشتن یک شریک جنسی جدید
• استفاده از روش های پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم و اسپرم کش ها
• یائسگی
• مشکلات فیزیکی در سیستم ادراری
• انسداد در سیستم ادراری
• سیستم ایمنی سرکوب شده
• معاینه یا جراحی اخیر سیستم ادراری

در اکثر عفونت های ادراری، پزشکان استفاده از آنتی بیوتیک ها را توصیه می کنند.

نوع آنتی بیوتیکی که پزشک شما تجویز می کند به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع باکتری که در ادرار شما یافت می شود
• وضعیت سلامت شما
• چه مدت با عفونت خود دست و پنجه نرم کرده اید

برای عفونت های ادراری شدید، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک های داخل وریدی و بستری شدن در بیمارستان داشته باشید.

بازگرداندن تعادل واژن

شواهد علمی

برخی از شواهد علمی حاکی از آن است که پروبیوتیک‌های موجود در کپسول‌ها خوراکی و واژینال ممکن است به پیشگیری و درمان عدم تعادل در واژن کمک کنند.

در یک مطالعه کوچک در سال 1996، پزشکان دریافتند که زنانی که ماست پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس می‌خورند، نسبت به زنانی که از ماست پروبیوتیک مصرف نمی کنند، مقدار بیشتری باکتری لاکتوباسیلوس در واژن خود دارند. زنانی که این ماست پروبیوتیک را مصرف کردند نیز نسبت به زنانی که این ماست را مصرف نکردند احتمال ابتلا به BV کمتری داشتند. این نتایج حاکی از آن است که پروبیوتیک نوعی اثر محافظتی در برابر عدم تعادل واژن دارد.

به همین ترتیب، سایر مطالعات کوچک نشان می دهد که مصرف روزانه یک کپسول پروبیوتیک می تواند در پیشگیری و درمان عدم تعادل واژن موثر باشد.

در یک مطالعه، به نیمی از اعضای یک گروه کوچک از زنان مبتلا به BV به مدت 7 روز آنتی بیوتیک داده شد، در حالی که به نیمی دیگر آنتی بیوتیک همراه با یک پروبیوتیک یا دارونما به مدت 30 روز داده شد. میزان بهبودی در 30 روز نزدیک به 90 درصد در گروه آنتی بیوتیک به اضافه پروبیوتیک، در مقابل 40 درصد در گروه آنتی بیوتیک به همراه پلاسبو بود.

در مطالعه دیگری که روی 42 زن سالم انجام شد، مصرف تنها یک مکمل پروبیوتیک برای درمان BV و حفظ سطح سالم باکتری ها در واژن کافی بود. شایان ذکر است که پاسخ به درمان  BV بدون علامت ممکن است با BV علائم دار و حاد متفاوت باشد.

مطالعات دیگر اثرات استفاده از شیاف واژینال پروبیوتیک را برای درمان BV مورد بررسی قرار داده اند. در یک مطالعه کوچک منبع معتبر، محققان دریافتند که 57 درصد از زنانی که از شیاف واژینال لاکتوباسیلوس استفاده می‌کردند، توانستند BV خود را درمان کنند و همچنین تعادل سالمی از باکتری‌های واژن را پس از درمان حفظ کنند. با این حال، این اثرات در بسیاری از افراد حفظ نشد. تنها سه نفر از زنان (11 درصد) که شیاف لاکتوباسیلوس را دریافت کرده بودند، پس از قاعدگی بعدی خود، از BV عاری بودند.

سویه های مهم پروبیوتیک ها برای خانم ها

لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس از بهترین سویه های پروبیوتیک برای حفظ سلامت واژینال در بانوان است. دو سویه مهم دیگر شامل لاکتوباسیلوس رامنوسوس و لاکتوباسیلوس روتری هستند.

کارشناسان معتقدند این سویه ها با اتصال به مخاط واژن به حفظ تعادل واژن کمک می کنند و رشد باکتری های مضر را مهار می کنند. لاکتوباسیلوس همچنین ممکن است مستقیماً به باکتری های مضر بچسبد و آنها را بکشد و از گسترش آنها جلوگیری کند.

به نظر متخصصان کاهش مصرف قند نیز می تواند راه خوبی برای کاهش رشد باکتری های مضر در واژن باشد. آن ها رژیم غذایی غنی از پروبیوتیک ها و همچنین میوه های تازه، سبزیجات و غلات کامل را توصیه می کنند. این غذاها حاوی “پری بیوتیک” هستند که به رشد باکتری های پروبیوتیک در بدن کمک می کنند.

برای سلامت واژن چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

معمولاً شرایط ناشی از عدم تعادل واژن خفیف تا متوسط است و مشکلات شدید سلامتی ایجاد نمی کند. با این حال، عفونت های باکتریایی و مخمری در صورت درمان نشدن می توانند باعث ناراحتی شوند. و همیشه باید به دنبال درمان سریع عفونت ادراری باشید تا از عوارض احتمالی اجتناب کنید.

اگر اخیراً رابطه جنسی داشته اید و متوجه خارش، سوزش یا سایر علائم غیرعادی در ناحیه واژن خود شده اید، باید با پزشک خود نیز مشورت کنید. شما ممکن است یک عفونت مقاربتی مانند تریکومونیازیس داشته باشید.

اگر مشکوک به BV، عفونت مخمری یا UTI هستید، یک قرار ملاقات با پزشک خود تعیین کنید. در صورت داشتن موارد زیر، فوراً به دنبال درمان پزشکی باشید:

• درد در ناحیه پهلو و پایین کمر
• تب
• لرز 
• احساس بیماری
• اسهال

اینها نشانه های عفونت کلیه هستند که در صورت عدم درمان می تواند خطرات جدی برای شما ایجاد کند.

کلام آخر

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از پروبیوتیک‌ها می تواند در درمان و برقراری تعادل سالم واژن مفید باشد. تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه کدام پروبیوتیک ها بیشتر برای پیشگیری و درمان عدم تعادل واژن کاربرد دارند، مورد نیاز است. مصرف یک پروبیوتیک یک امر مفید بوده و هیچ خطر شناخته شده ای برای زنان سالم ندارد.