کولیت اولسروز چیست؟ علائم و راه های درمان کولیت اولسروز

کولیت اولسروز، نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است. IBD شامل گروهی از بیماری ها می شود که بر دستگاه گوارش (GI) تأثیر می گذارد. کولیت اولسروز زمانی اتفاق می‌افتد که پوشش روده بزرگ (که کولون نیز نامیده می‌شود)، راست روده یا هر دو ملتهب می‌شوند. ما در این مقاله قصد داریم شما را با علائم و راه های درمان آن آشنا سازیم.(¹)

کولیت اولسراتیو چیست؟

کولیت اولسراتیو (UC) نام دیگر کولیت اولسروز می باشد، یک بیماری التهابی روده است که گاهی اوقات به طور خلاصه “کولیت” نامیده می شود و باعث تورم دردناک و التهاب دستگاه گوارش می گردد. این بیماری می تواند منجر به علائمی مانند درد شکم و اسهال شود. التهاب یک روش طبیعی بدن است که توسط آن سیستم ایمنی بدن با مهاجمانی مانند باکتری ها یا ویروس ها
مبارزه کرده و از بدن دفاع می‌کند. معمولاً پس از نابودی مهاجمان، التهاب از بین می‌رود. در صورا ابتلا به کولیت اولسراتیو، اختلالی در سیستم ایمنی باعث می‌شود التهاب ادامه پیدا‌کند و به دیواره‌های دستگاه گوارش آسیب برساند.

تفاوت کولیت اولسروز و بیماری کرون

بیماری کرون نیز یک بیماری التهابی روده (IBD) است. دو بیماری بر دستگاه گوارش تأثیر متفاوتی می‌گذارد:

کولیت اولسراتیو فقط روده بزرگ (کولون و/یا رکتوم) را درگیر می‌کند و التهاب تنها در لایه های سطحی پوشش روده است. باعث ایجاد اولسر (زخم های ریز و باز) در پوشش داخلی روده می‌شود.
بیماری کرون می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را درگیر کند، اما معمولاً آخرین بخش روده کوچک (ایلئوم) و یا روده بزرگ را درگیر می‌کند. التهاب می‌تواند تمام لایه های دیواره روده را درگیر کند.

علائم کولیت اولسروز چیست؟

علائم معمولاً بین افراد متفاوت است و در طی زمان به دلیل شعله ور شدن التهاب روده ها گاه ظاهر شده و گاه از بین می روند. زخم هایی که در روده ایجاد می‌شوند می‌توانند باعث خونریزی شوند، بنابراین خون و موکوس اغلب در مدفوع وجود دارد. کولیت اولسراتیو همچنین می‌تواند باعث اسهال شود، زیرا روده ملتهب کمتر قادر به جذب آب است. یک فرد مبتلا به UC ممکن است گرفتگی شکم (کرامپ های شکمی) را نیز تجربه کند. سایر علائم مانند خستگی، کاهش اشتها و کاهش وزن نیز ممکن است دیده شود.

چه کسانی به کولیت اولسروز مبتلا می شوند و چه عواملی باعث ایجاد آن می شود؟

کولیت در هر سنی ممکن است ایجاد شود، اما معمولاً ابتدا در افراد 15 تا 30 ساله ظاهر می‌شود. متخصصان مطمئن نیستند که چرا کولیت یا کرون در برخی از افراد رخ می‌دهد. ممکن است به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عفونی باشد که باعث ایجاد نقص در سیستم ایمنی و نهایتا التهاب روده ها می‌شود.

تاثیر ژنتیک بر کولیت اولسروز

مطالعات نشان داده‌اند که اگر یکی از اقوام نزدیک (مادر، پدر، خواهر یا برادر) به آن مبتلا باشد، احتمال ابتلا به UC یا کرون در شما کمی بیشتر است. گروه‌های قومی خاص (مثلا Caucasians) نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به این شرایط دارند. محققان چندین ژن را شناسایی کرده‌اند که در افراد مبتلا به کولیت شایع‌تر هستند، اما نتوانسته‌اند اثبات کنند که این ژن‌ها واقعاً باعث ایجاد این بیماری می‌شوند.

تاثیر محیط بر کولیت اولسروز

UC در افرادی که در استرالیا، اروپای غربی و آمریکا زندگی می‌کنند نسبت به کشورهای در حال توسعه آسیا و آفریقا شایع تر است. محققان پیشنهاد کرده‌اند که یک سبک زندگی مدرن و غربی ممکن است در ایجاد کولیت در افراد مستعد نقش داشته باشد.

تاثیر عفونت بر کولیت اولسروز

برخی از متخصصان فکر می‌کنند که عفونت باکتریایی قبلی می‌تواند پاسخ ایمنی غیرطبیعی را در برخی افراد ایجاد کند که باعث ایجاد UC می شود. این موضوع هنوز تحت بررسی است.

چگونه کولیت اولسروز تشخیص داده می شود؟

کولیت با برخی بیماری ها مانند کرون، سندروم روده تحریک‌پذیر، گاستروانتریت و بیماری سلیاک علائم مشترک بسیاری دارد. پزشک شما را معاینه می‌کند و تاریخچه دقیقی از علائم شما می‌گیرد تا به تشخیص تفریقی درستی برسد. هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتوان از آن برای تشخیص UC استفاده کرد، بنابراین معمولاً به ترکیبی از آزمایش‌ها نیاز است:

آزمایش‌های خون به رد سایر بیماری‌ها کمک می‌کند و نشانگرهای خاصی در خون می‌تواند نشان دهنده وجود التهاب باشد.
نمونه مدفوع ممکن است سایر علل احتمالی اسهال و التهاب مانند عفونت را بیابد.
کولونوسکوپی (سیگموئیدوسکوپی منعطف) ممکن است انجام شود، جایی که یک لوله نازک و منعطف که حاوی یک دوربین کوچک است، داخل روده را از نظر زخم، التهاب و خونریزی نگاه می‌کند.
بیوپسی (نمونه کوچکی از بافت) ممکن است از داخل روده گرفته شود تا آسیب شناس آن را زیر میکروسکوپ بررسی کند.

از سایر روش های تصویربرداری (با اشعه ایکس) برای کمک به تشخیص و رد سایر بیماری‌ها می توان استفاده نمود.

کولیت اولسروز در کودکان

بر اساس یک مطالعه در سال 2016 بر روی IBD در ایالات متحده، از هر 1299 کودک بین 2 تا 17 سال، 1 نفر به این بیماری مبتلا بود. بیماری کرون دو برابر کولیت شایع بود و پسران بیشتر از دختران مبتلا بودند. تشخیص این بیماری در کودکان اغلب بعد از 10 سالگی است. علائم کولیت اولسروز در کودکان مشابه علائم در افراد بزرگسال است. کودکان ممکن است اسهال خونی، درد شکم و گرفتگی عضلات و خستگی را تجربه کنند.

علاوه بر این، آنها ممکن است چنین مشکلاتی را نیز تجربه کنند:

کم خونی به دلیل از دست دادن خون
سوء تغذیه ناشی از تغذیه ضعیف
کاهش وزن

کولیت می تواند تاثیر قابل توجهی بر زندگی کودک داشته باشد، به ویژه اگر این بیماری به درستی درمان و مدیریت نشود. به دلیل عوارض احتمالی، درمان برای کودکان محدودتر است. برای مثال، تنقیه دارویی به ندرت به عنوان یک روش درمانی در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، ممکن است برای کودکان مبتلا به کولیت اولسروز داروهایی تجویز شود که التهاب را کاهش داده و از حملات سیستم ایمنی به روده بزرگ جلوگیری کند. برای برخی از کودکان، ممکن است برای مدیریت علائم، جراحی لازم باشد. اگر کودک شما مبتلا به کولیت اولسروز تشخیص داده شده است، مهم است که با پزشک او برای یافتن درمان‌ها و تغییرات سبک زندگی که می‌تواند کمک کند، همکاری نزدیک داشته باشید.

تشخیص کولیت اولسروز

برای کمک به تشخیص کولیت اولسراتیو، پزشک در مورد علائم، سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می‌کنید سؤال می‌کند.

آزمایش های خون

پزشکان برای بررسی علائم کولیت اولسراتیو و عوارضی مانند کم خونی از آزمایش خون استفاده می کنند.

آزمایش مدفوع

پزشکان ممکن است از آزمایش مدفوع برای بررسی شرایطی غیر از کولیت اولسراتیو، مانند عفونت‌هایی که می‌توانند باعث علائم شما شوند، استفاده کنند.

اندوسکوپی روده بزرگ

پزشکان برای تشخیص کولیت اولسراتیو و رد سایر بیماری‌های گوارشی، آندوسکوپی روده بزرگ را با نمونه‌برداری تجویز می‌کنند. پزشکان همچنین از آندوسکوپی برای تشخیص شدت کولیت اولسراتیو و میزان آسیب روده بزرگ استفاده می کنند.

درمان کولیت اولسروز

هیچ درمان شناخته شده ای وجود ندارد، اما درمان برای کمک به حداقل رساندن تاثیر کولیت اولسروز وجود دارد. پزشک یا متخصص شما نیز ممکن است رژیم غذایی خاصی را که مناسب شرایط شما باشد، توصیه کند. دارو برای درمان کولیت اولسروز: کولیت اولسروز شامل دوره‌هایی از عود یا شعله ور شدن (زمانی که التهاب در روده شعله‌ور می‌شود) و دوره‌های بهبودی (زمانی که التهاب آرام می‌شود) می باشد. هدف از درمان، درمان عودهای زمانی است که رخ می دهند و به روده فرصتی برای بهبودی می دهند. داروها همچنین به حفظ فاز بهبود، سلامت عمومی و جلوگیری از ایجاد عوارض کمک می‌کنند.

داروهایی که معمولا برای کنترل التهاب در کولیت اولسروز مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

استروئیدها
آمینوسالیسیلات ها برای کنترل دفعات عود
داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند
آنتی بیوتیکمقاومت آنتی بیوتیک در بدن چگونه است ؟ ها

همچنین ممکن است به شما توصیه شود که داروهایی مصرف کنید که اسهال را کنترل می‌کنند، درد را تسکین می‌دهند و مکمل رژیم غذایی شما هستند (مثلاً مکمل آهن، ویتامین دی و کلسیم).

عمل جراحی برای درمان کولیت اولسروز

اگر کولیت اولسروز شدید باشد و به دارو پاسخ ندهد، پزشک شما ممکن است جراحی برای برداشتن روده بزرگ را توصیه کند. در طی این عمل جراحی، یک پاوچ (کیسه) با استفاده از انتهای روده کوچک در داخل بدن ایجاد می شود که مستقیماً به مقعد متصل می شود. گزینه دیگر ایجاد یک استومای موقت یا دائم است. این یک سوراخ مصنوعی در شکم است که مدفوع را به خارج از دستگاه گوارش و به داخل یک کیسه هدایت می کند. جراحی علائم کولیت اولسروز را از بین می برد، بنابراین اغلب دیگر نیازی به دارو نیست. طبیعی است که در مورد ایده زندگی با استوما احساس ناراحتی کنید، اما اغلب کیفیت زندگی فرد را به میزان زیادی بهبود می بخشد.

زندگی با کولیت اولسروز

با مدیریت دقیق، اکثر افراد مبتلا به کولیت اولسروز می توانند از زندگی، از جمله کار، سفر، تفریح، رابطه جنسی و بچه دار شدن لذت ببرند.

برای حفظ سلامتی، موارد زیر را در نظر بگیرید:

داشتن یک رژیم غذایی مغذی برای کمک به بهبودی و کاهش خستگی
لیست غذاهایی که علائم شما را در طول فاز حاد تشدید می کند را در یک دفترچه یادداشت کنید
اگر فکر می کنید دچار سوءتغذیه شده اید، از پزشک خود در مورد مکمل‌ها بپرسید
درباره مصرف پروبیوتیک ها و اثرات آن ها با پزشک متخصص مشورت نمائید
ورزش منظم برای بهبود خلق و خوی و کمک به کاهش استرس

یادگیری برخی از تکنیک‌های تمدد اعصاب برای کمک به مدیریت استرس

رژیم غذایی کولیت اولسروز

هیچ رژیم غذایی خاصی برای کولیت اولسروز وجود ندارد هر فرد نسبت به غذا و نوشیدنی ها واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. با این حال، چند قانون کلی ممکن است برای افرادی که سعی در اجتناب از شعله ور شدن دارند مفید باشد:

از رژیم غذایی کم چرب استفاده کنید.

غذاهای پرچرب معمولاً باعث اسهال می شوند، به ویژه در افراد مبتلا به IBD. خوردن بیشتر غذاهای کم چرب ممکن است باعث تاخیر در بروز فاز حاد و تشدید علائم بیماری شود. هنگامی که چربی می خورید، گزینه های سالم تری مانند روغن زیتون و اسیدهای چرب امگا 3 را انتخاب کنید.

ویتامین سی بیشتری مصرف کنید

این ویتامین ممکن است یک اثر محافظتی روی روده‌های شما داشته باشد و به بهبود سریع‌تر آن‌ها پس از تشدید کمک کند. افرادی که رژیم های غذایی غنی از ویتامین C می خورند، دوره های طولانی بهبودی کولیت اولسروز دارند. غذاهای غنی از ویتامین C شامل جعفری، فلفل دلمه ای، اسفناج و انواع توت ها می باشد.

فیبر بیشتر بخورید

در طول شعله ور شدن، فیبر حجیم و آهسته آخرین چیزی است که می خواهید در روده خود داشته باشید. با این حال، در طول دوره بهبودی، فیبر می تواند به شما کمک کند تا حرکات گوارشی منظمی داشته باشید. همچنین ممکن است باعث تسهیل دفع مواد زائد از بدن شود.

از پروبیوتیک ها کمک بگیرید

اثرات مفید پروبیوتیک در پیشگیری از بروز فاز حاد و کمک به حفظ فاز بهبود کولیت اولسروز به اثبات رسیده است. پروبیوتیک ها با کنترل فرایندهای التهابی در روده و تقویت میکروبیوم گوارشی، نقش موثری در این بیماری ایفا می کنند. همچنین در بیمارانی که تحت عمل جراحی کولکتومی قرار می گیرند، برای حفظ فاز خاموش و پیشگیری از التهاب پاوچ کاربرد دارند.

درست کردن دفتر خاطرات غذایی

ایجاد یک دفتر خاطرات غذایی روشی هوشمندانه برای شروع به درک این است که کدام غذاها بر شما تأثیر می گذارد. به مدت چند هفته، آنچه می خورید و احساس خود را در ساعات بعد از آن از نزدیک پیگیری کنید. جزئیات حرکات روده یا هر علائمی را که ممکن است تجربه کنید، یادداشت کنید.

در این بازه زمانی، احتمالاً می‌توانید ارتباط بین ناراحتی یا درد معده و برخی غذاهای مشکل‌ساز را تشخیص دهید. سعی کنید آن غذاها را از برنامه غذایی خود حذف کنید تا ببینید آیا علائم شما بهبود می یابد یا خیر. ممکن است بتوانید علائم خفیف کولیت اولسروز را با پرهیز از غذاهایی که دستگاه گوارش شما را مختل می‌کنند، مدیریت کنید.(²)

عوارض کولیت اولسروز

تعداد کمی از افراد مبتلا به کولیت ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن مانند کبد، پوست، مفاصل و چشم‌ها دچار التهاب شوند. نظارت منظم توسط متخصص گوارش، و همچنین کولونوسکوپی، ممکن است به جلوگیری از ایجاد عوارض کمک کند. اما ممکن است داروها، از جمله استروئیدها و داروهای ضد التهاب و گاهی اوقات جراحی مورد نیاز باشد. اوستئوپروز (پوکی استخوان) می‌تواند به عنوان یک عارضه جانبی استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها ایجاد شود.

التهاب شدید ناشی از کولیت اولسروز همچنین می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

کمبود های غذایی
از دست دادن وزن
خونریزی شدید ناشی از زخم های عمیق
سوراخ شدن روده
مشکلات مجاری صفراوی که بر روی کبد تأثیر می گذارد
مگاکولون سمی و شرایطی که باعث از کار افتادن روده می شود

در درازمدت، کولیت اولسروز با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده مرتبط است. پس از 10 سال خطر ابتلا به سرطان روده 1 در 50 است و پس از 20 سال به 1 در 12 افزایش می یابد. این خطر را می توان با حفظ یک رژیم غذایی سالم، ورزش و اجتناب از الکل و سیگار کاهش داد.