رفلاکس معده چیست؟

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده مکرراً به مری (مسیر ارتباطی دهان با معده) برمی‌گردد. این واکنش معکوس (رفلاکس اسید) می تواند پوشش مری شما را تحریک کند.

بسیاری از افراد ممکن است هر از گاهی این حالت را تجربه کنند. با این حال اگر به طور مداوم و مزمن رخ دهد، می تواند باعث بیماری رفلاکس معده (GERD) شود.

در اکثر مردم می توان این مشکل را با استفاده از داروها کنترل نمود؛ و در مواردی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. ما در این مقاله قصد داریم شما را با علائم رفلاکس معده و راه های درمان آن آشنا کنیم. ⁽¹⁾

علت رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده به مری در اثر بازگشت مکرر اسید یا بازگشت محتوای غیر اسیدی از معده ایجاد می شود. هنگامی که چیزی را قورت می دهید، یک نوار عضلانی دایره ای در اطراف کف مری (اسفنکتر تحتانی مری) شل می شود تا غذا و مایعات وارد معده شما شود. سپس اسفنکتر مجددا بسته می شود. اگر اسفنکتر آنطور که باید شل نشود یا ضعیف شده باشد، اسید معده می تواند دوباره به مری شما برگردد. این بازگشت معکوس اسیدی باعث تحریک پوشش مری می‌شود و اغلب باعث التهاب آن می‌شود.

علائم رفلاکس معده چیست؟

علائم و نشانه‌های رایج رفلاکس معده عبارتند از:

• احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل)، معمولاً بعد از غذا خوردن، که ممکن است در شب یا هنگام دراز کشیدن شدیدتر شود.
• بازگشت غذا یا مایع ترش
• درد بالای شکم یا قفسه سینه
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• احساس یک توده در گلو

اگر شبانه رفلاکس اسید معده داشته باشید، ممکن است این موارد را نیز تجربه کنید:

• سرفه‌های مداوم
• التهاب تا‌ر‌های صوتی (التهاب حنجره)

رفلاکس معده و درد فک

علامت اولیه رفلکس معده، که به صورت احساس سوزش در گودال معده یا وسط قفسه سینه در زیر استخوان سینه احساس می شود؛ گاهی اوقات درد بین تیغه های شانه یا در فک یا دندان ها نیز احساس می شود.⁽³⁾

چه زمانی برای درمان رفلاکس معده به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد قفسه سینه دارید، به ویژه اگر تنگی نفس یا درد فک یا بازو نیز دارید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. اینها ممکن است نشانه ها و علائم حمله قلبی باشند.

در صورتی که علائم شدید یا مکرر رفلاکس معده را تجربه می کنید و یا بیش از دو بار در هفته از داروهای کاهنده اسید معده استفاده می کنید، با پزشک خود درباره این بیماری مشورت کنید.

عواملی که احتمال بروز رفلاکس معده را بالا می برد:

• چاقی
• فتق هیاتال
• بارداری
• اختلالات بافت همبند، مانند اسکلرودرمی
• تاخیر در تخلیه معده

عواملی که می توانند رفلاکس اسید را تشدید کنند:

• سیگار کشیدن
• خوردن وعده های غذایی حجیم یا غذا خوردن در اواخر شب
• خوردن غذاهای خاص (محرک) مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
• نوشیدن برخی نوشیدنی ها مانند الکل یا قهوه
• مصرف برخی داروها مانند آسپرین

عوارض رفلاکس معده چیست؟

با گذشت زمان، التهاب مزمن در مری شما می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:

التهاب بافت مری (ازوفاژیت): اسید معده می تواند به بافت مری آسیب بزند و باعث التهاب، خونریزی و گاهی اوقات ایجاد زخم شود. ازوفاژیت می تواند باعث درد شود و بلع را دشوار کند.

باریک شدن مری (تنگی مری). آسیب به قسمت تحتانی مری از اسید معده باعث ایجاد بافت اسکار می شود. بافت اسکار مسیر عبور غذا را باریک می کند و منجر به مشکلات بلع می شود.

تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت). آسیب ناشی از اسید می تواند باعث ایجاد تغییراتی در بافت پوشاننده قسمت تحتانی مری شود. این تغییرات با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری مرتبط است.

راه های درمان رفلاکس معده

احتمالاً پزشک شما توصیه می کند که ابتدا تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نسخه  (OTC) را امتحان کنید. اگر در عرض چند هفته بهتر نشدید، پزشک ممکن است مصرف داروهای دیگر و آزمایشات اضافی را توصیه کند.

داروهای بدون نسخه:

آنتی اسیدها: آنتی اسیدهایی مانند کلسیم کربنات می توانند سریعا درد را کاهش دهند، اما آنها به تنهایی نمی توانند باعث بهبودی مری آزرده از اسید معده شوند. همچنین استفاده بیش از حد از آنها می تواند باعث بروز عوارض جانبی مانند اسهال و حتی مشکلات کلیوی گردد.

داروهایی برای کاهش اسید معده: این گروه از داروها – تحت عنوان H-2 بلاکر ها – مانند سایمتیدین و فاموتیدین، به سرعت آنتی اسید ها عمل نمی کنند اما می توانند تا مدت طولانی تری از بروز درد معده جلوگیری کنند و حتی گاهی تا 12 ساعت، تولید اسید معده را کاهش می دهند.

داروهایی که تولید اسید معده را مهار کرده و باعث بهبود مری می شوند: داروهای مهارکننده پمپ پروتونی قوی تر از H2 بلاکرها بوده و فرصتی را برای بهبود و بازسازی مری فراهم می کنند. امپرازول و اس امپرازول نمونه هایی از داروهای OTC مهارکننده پمپ پروتونی هستند.

علاوه بر اینها، داروهای قوی تری نیز در این گروه ها وجود دارند که طبق صلاحدید پزشک می توانید آنها را تهیه و مصرف کنید.

در اغلب موارد، با رعایت رژیم غذایی و دارودرمانی، می توان این بیماری را به خوبی کنترل کرد، اما در صورتی که بیماری با این روش ها درمان نشود، پزشک ممکن است از روش های جراحی نیز استفاده کند. همچنین به دلیل اینکه چاقی، از ریسک فاکتورهای مهم در این بیماری است، پزشک ممکن است از رژیم های غذایی، ورزش و یا حتی جراحی های لاغری برای کاهش وزن بیمار استفاده کند.

برای درمان رفلاکس معده چه کارهایی می توانیم انجام دهیم؟

• وزن خود را در حد ایده آل نگه دارید و اضافه وزن خود را کم کنید.
• سیگار کشیدن را متوقف کنید.
• اگر شبها بیشتر دچار این حالت می شوید، ارتفاع سرتخت خود را بالا ببرید (سر و بالاتنه بالاتر از بقیه بدن قرار بگیرد)
• شب ها خوابیدن را بر روی سمت چپ بدن آغاز کنید.
• بعد از غذا خوردن، فورا دراز نکشید.
• غذا را آهسته بخورید و کامل بجوید.
• از مصرف غذاها و نوشیدنی های محرک رفلاکس بپرهیزید.

از پوشید لباس های تنگ که شکم و قفسه سینه شما را تحت فشار قرار می دهد بپرهیزید. ⁽⁴⁾

درمان جدید رفلاکس معده

فوندوپلیکاسیون بدون برش ترانسپورال (TIF) یک درمان کم تهاجمی برای بیماری رفلاکس معده (GERD) است که در محیط سرپایی انجام می شود. عمل TIF از داخل معده بیمار بدون برش انجام می شود.⁽⁵⁾

کلام آخر

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده مکرراً به مری (مسیر ارتباطی دهان با معده) برمی‌گردد. در اکثر مردم می توان این مشکل را با استفاده از داروها کنترل نمود؛ و در مواردی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. در صورتی که این بیماری شدت بیشتری گرفت حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.