پروبیوتیک
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که در صورت مصرف به میزان کافی، اثرات مفیدی را بر سلامت میزبان اعمال می کنند. پروبیوتیک ها با روش های مختلف در تامین سلامتی بدن موثر هستند: به هضم موادغذایی در دستگاه گوارش کمک می کنند، از فعالیت میکروب های بیماریزا جلوگیری میکنند، باعث بهبود جذب مواد مغذی می شوند و در حفظ عملکرد طبیعی سیستم ایمنی تاثیر بسزایی دارند. علاوه بر این مصرف پروبیوتیک ها در پیشگیری و رفع بسیاری از مشکلات گوارشی مانند اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک موثر است. (۱)
میکروبیوم چیست؟
میکروبیوم (Microbiome) به مجموعه ای از میکروارگانیسمها شامل باکتریها، قارچها، ویروسها و سایر میکروبها گفته میشود که در بدن انسان، حیوانات و گیاهان و همچنین در محیطهای مختلف مانند خاک و آب زندگی میکنند. این میکروبها میتوانند تأثیر قابل توجهی بر روی سلامت و رفاه میزبانان خود داشته باشند و فرایندهای فیزیولوژیکی مختلفی مانند گوارش، متابولیسم و عملکرد سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند.
میکروبیوم دستگاه گوارش چیست؟
میکروبیوم دستگاه گوارش، نقش مهمی در حفظ سلامت بدن انسان دارد. به عنوان مثال، میکروبهای موجود در دستگاه گوارش به تولید و فعالسازی ویتامینها، هضم غذا، تنظیم سطح قند خون، کاهش التهابها و تقویت سیستم ایمنی کمک میکنند.
کدام میکروارگانیسم ها به عنوان پروبیوتیک استفاده می شوند؟
میکروارگانیسم های مورد استفاده عمدتا باکتری های مفیدی هستند که اغلب عضو میکروفلور طبیعی دستگاه گوارش هستند. جنس های متعددی مانند لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و استرپتوکوکوس از رایج ترین سویه های مورد استفاده در فرآورده های پروبیوتیک هستند. علاوه بر این، در برخی محصولات از باکتری های دیگری که دارای خواص پروبیوتیکی هستند مانند لاکتوکوکوس ها، باسیلوس کواگولانس و اشریشیا کلای نیسل نیز استفاده می شود. همچنین، سالهاست خواص پروبیوتیکی مخمر ساکارومایسس بولاردی، آن را به یکی از میکروارگانیسم های محبوب در این فرآورده ها تبدیل کرده است.
پروبیوتیک ها چه فوایدی برای ما دارند؟
پروبیوتیک ها فواید زیادی برای ما دارند از جمله این فواید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سلامت سیستم گوارش بدن
- تقویت حافظه
- تعادل خلق و خو
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کمک به سلامتی پوست و مو وناخن
- کمک به حفظ تعادل باکتریایی و سلامت واژن
تاثیر پروبیوتیک بر تقویت سیستم ایمنی چیست؟
یکی از اصلیترین روشهایی که پروبیوتیکها میتوانند از طریق آن به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند، تغذیه و تعادل میکروبیوم در گوارش است. بهعنوان مثال، برخی پروبیوتیکها مانند لاکتوباسیلها و بیفیدوباکتریها، میتوانند بهبود تعادل میکروبی در روده و افزایش فعالیت سلولهای ایمنی را تحریک کنند.
همچنین، تحقیقات نشان دادهاند که مصرف پروبیوتیکها میتواند سطح عناصری مهمی از سیستم ایمنی، مانند ایمونوگلوبولینهای A و G و میزان تولید سلولهای NK (سلولهای طبیعی کشنده) و فعالیت سایر سلولهای ایمنی را افزایش دهد.
تاثیر مصرف پروبیوتیک ها بر افسردگی چیست؟
تحقیقات اخیر نشان دادهاند که مصرف پروبیوتیکها میتواند بر تقویت سیستم ایمنی، بهبود خلق و خوی و کاهش علائم افسردگی تأثیرگذار باشد. یکی از عواملی که میتواند به افسردگی منجر شود، تعادل کم میکروبیوم دستگاه گوارش است. برخی پروبیوتیکها، مانند لاکتوباسیلها و بیفیدوباکتریها، میتوانند بهبود تعادل میکروبی در روده و تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. افزایش میزان باکتریهای خوب در دستگاه گوارش میتواند به جلوگیری از رشد باکتریهای بد و کاهش علائم افسردگی کمک کند.
در یک مطالعه، مصرف پروبیوتیک به مدت ۸ هفته در افراد مبتلا به افسردگی، منجر به بهبود علائم افسردگی و افزایش خلق و خوی بهتر شده است. همچنین، مصرف پروبیوتیکها به مدت ۴ هفته، در یک مطالعه دیگر، میزان اضطراب را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد شناختی شده است.
با این حال، به دلیل اینکه تحقیقات در حوزه تأثیرات پروبیوتیک بر روی افسردگی هنوز در مراحل اولیه خود است، قبل از استفاده از پروبیوتیک برای درمان افسردگی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و در صورت نیاز، از روشهای درمانی متناسب با وضعیت شما استفاده کنید.
خواص پروبیوتیک ها در کدام بیماری ها به اثبات رسیده است؟
اثرگذاری پروبیوتیک ها در پیشگیری و کمک به رفع اختلالات گوارشی و کاهش علائم بیماری های متعددی به اثبات رسیده است مانند:
- کولیک نوزادان
- گاستروانتریت ها و اسهال های حاد عفونی (باکتریایی و ویروسی)
- اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک
- دل دردهای عملکردی کودکان
- سندروم روده تحریک پذیر
- یبوست های مزمن
- کمک به ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری
- کولیت اولسروز
- عفونت های ادراری تناسلی در بانوان
علاوه بر این، تحقیقاتی وسیعی درباره تاثیر پروبیوتیک ها در مواردی همچون کمک به کنترل فشار خون بالا و کلسترول خون، بهبود قند خون ناشتا و کاهش مقاومت به انسولین، کمک به درمان کبد چرب، کمک به پیشگیری از بروز آلرژی و درماتیت آتوپیک، تعدیل عملکرد سیستم ایمنی و کاهش مشکلات مرتبط با اختلالات اضطرابی، افسردگی، بیش فعالی-کم توجهی، اوتیسم و … در دنیا انجام شده است که افق های جدیدی از اثرات شگفت انگیز این میکروارگانیسم ها را نشان می دهد.
هنگام خرید محصولات پروبیوتیک، کدام سویه یا ترکیبی از سویه ها را باید انتخاب کنم؟
ترکیب سویه بستگی به کاربرد مورد نظر شما دارد. محصولات پروبیوتیک در دو گروه عمده طبقه بندی می شوند. گروه اول فرآورده هایی هستند که حاوی ترکیبی از سویه ها بوده و بیشتر در حفظ سلامتی و عملکرد طبیعی گوارش تاثیر دارند. برای این گروه از محصولات، ممکن است موارد کاربرد (اندیکاسیون) متعددی ذکر شود، ولی در کل به عنوان یک فرآورده پروبیوتیک برای مصارف روزمره بوده و خواص درمانی کمتر برای آن ها مطرح است. گروه دوم فراورده هایی هستند که سویه یا ترکیب سویه ای آن ها بر اساس منابع علمی معتبر (گایدلاین های بالینی پزشکی و مقالات علمی) تعریف شده است. طبق منابع فوق، محصولات پروبیوتیک باید دارای سویه اختصاصی و متناسب با اندیکاسیون مورد نظر باشند. این گروه از محصولات پروبیوتیک، خواص درمانی داشته و برای کاربرد خاص و مشخصی تعریف شده اند، مانند قطره روتفلور (کاربرد اختصاصی برای کولیک و دل دردهای نوزادان) و یا کپسول کام فلور (کاربرد اختصاصی برای بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو). پیشنهاد می شود برای مصارف عمومی و روزمره از پروبیوتیک های گروه اول و برای رفع مشکلات گوارشی و خواص درمانی مشخص از پروبیوتیک های گروه دوم استفاده کنید.
در مورد انتخاب محصول مناسب، می توانید از طریق بخش پرسش و پاسخ سایت و یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید.
چرا باید پروبیوتیک ها را روزانه مصرف کنیم؟
طبق مطالعاتی که در طی سال ها روی پروبیوتیک ها انجام شده، برای حفظ اثربخشی، باید پروبیوتیک ها را روزانه و طبق برنامه مشخصی استفاده کرد. بهترین حالت این است که ساعت مشخصی را در طول روز در نظر بگیرید و هر روز در همان زمان، پروبیوتیک مصرف کنید. علاوه بر این، در اندیکاسیون های درمانی که پروبیوتیک همزمان با سایر داروها استفاده می شود، رعایت مصرف روزانه و در ساعت مشخص، اهمیت دوچندان پیدا میکند. البته باید در نظر داشت ممکن است پزشک متخصص، مصرف پروبیوتیک را در حین درمان بیماری، با دوز بالاتر (به عنوان مثال ۲ کپسول در روز) تجویز کند و پس از اتمام دوره درمان برای کسب اطمینان از رفع مشکلات گوارشی و پیشگیری از عود مجدد بیماری، فرد مصرف پروبیوتیک را با دوز کمتر (به عنوان مثال ۱ کپسول در روز) به مدت یک تا چند ماه ادامه دهد.
آیا مصرف پروبیوتیک ها با مصرف داروها، مکمل ها و غذاها تداخل دارد؟
مصرف همزمان پروبیوتیک های باکتریایی با آنتی بیوتیک می تواند باعث کاهش اثرگذاری آن ها شود. پیشنهاد می شود با حداقل ۲ ساعت فاصله زمانی از آنتی بیوتیک استفاده شود. مصرف همزمان پروبیوتیک مخمری (ساکارومایسس بولاردی) با آنتی بیوتیک ها تداخلی نداشته، اما در صورت مصرف همزمان با داروهای ضد قارچ خوراکی، دچار کاهش اثرگذاری می شود. توصیه می شود مخمر پروبیوتیک همزمان با ضد قارچ های خوراکی مصرف نشود. مصرف پروبیوتیک ها با هیچ مکمل یا غذایی تداخل ندارد.
عوارض مصرف پروبیوتیک ها چیست؟
مصرف پروبیوتیک در بسیاری از افراد هیچگونه عارضه خاصی ایجاد نمی کند. با این حال در تعداد بسیار کمی از مصرف کنندگان، ممکن است در یکی دو روز اول، ایجاد نفخ کند که معمولا با ادامه مصرف از بین می رود. در افرادی که معمولا به دلیل بیماری مثلا سندروم روده تحریک پذیر، خودشان دچار نفخ هستند، پیشنهاد می شود از سویه هایی استفاده کنند که این عارضه را ایجاد نمی کند.
محصول رگفلور که برای کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر مورد استفاده قرار می گیرد، حاوی پروبیوتیک بیفیدوباکتریوم اینفنتیس با دوز مناسب می باشد و به این دلیل در روزهای اول مصرف، باعث تشدید نفخ در افراد مبتلا به این بیماری نشده و در مصرف طولانی مدت، به خوبی علائم کلی سندروم روده تحریک پذیر را کاهش می دهد و فرد به راحتی می تواند بدون نگرانی به کارهای روزمره خود رسیدگی کند.
همچنین توصیه می شود در صورتی که با شروع مصرف هر فراورده پروبیوتیک، علائم آلرژی در فرد ظاهر شد، مصرف را متوقف کرده و با پزشک متخصص دراین باره مشورت کند.
آیا مصرف پروبیوتیک ها در دوران بارداری و شیردهی ایمن است؟
مصرف پروبیوتیک های باکتریایی مانند لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و استرپتوکوکوس در دوران بارداری و شیردهی ایمن است. علاوه بر این، مصرف آن می تواند باعث کاهش مشکلات گوارشی در مادر و کاهش بروز کولیک و آلرژی در نوزاد شود.
ایمنی مصرف پروبیوتیک مخمری (ساکارومایسس بولاردی) در این دوران ها به اثبات نرسیده است و مصرف آن توصیه نمی شود.
با این حال، مصرف هرگونه دارو و مکمل در دوران بارداری و شیردهی باید طبق نظر و صلاحدید پزشک متخصص باشد.
اگر یک دوز را فراموش کردم؟
اگر یک دوز پروبیوتیک را فراموش کردید، هر زمان که به یاد آوردید می توانید آن را مصرف کنید . اگر نزدیک به دوز بعدی هستید، نیازی به مصرف دوز فراموش شده نیست. پیشنهاد می شود برای کسب بهترین نتیجه از مصرف پروبیوتیک، زمان و ساعت مشخصی در طول روز تعریف کنید.
آیا پروبیوتیک ها برای افراد مبتلا به سلیاک قابل استفاده هستند؟
در انتخاب فرآورده پروبیوتیک یا هر مکمل دیگری، باید به این موضوع توجه داشت که تنها محصولات فاقد گلوتن برای افراد مبتلا به سلیاک قابل استفاده هستند. تمام محصولات پروبیوتیکی تولید شده در شرکت فرابیوتیک فاقد گلوتن بوده و برای این افراد کاملا ایمن و قابل استفاده هستند.
قطره پروبیوتیک را از چه سنی می توان برای نوزادان استفاده کرد؟
قطره های پروبیوتیک را می توان از بدو تولد برای نوزادان استفاده کرد.
لطفا به این نکته توجه داشته باشید که قطره های پروبیوتیک مورد استفاده برای نوزادان باید فاقد شیرین کننده، طعم دهنده، ترکیبات شیر و تالک باشد. هیچکدام از این ترکیبات در قطره های روتفلور و رامنوفلور وجود ندارد، به همین دلیل کاملا برای نوزادان از بدو تولد ایمن بوده و برای آنها ایجاد آلرژی یا کولیک نمی کند.
مصرف پروبیوتیک زنان به چه صورت می باشد؟
بانوان می توانند به صورت واژینال و به صورت کپسول پروبیوتیک ، از فراورده های پروبیوتیک مخصوص زنان بهره مند شوند.
بهترین پروبیوتیک برای کودکان چیست؟
قبل از مصرف پروبیوتیک برای کودکان باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
عوارض پروبیوتیک برای کودکان چیست؟
توصیه میشود قبل از مصرف پروبیوتیک ها با پزشک متخصص مشورت کنید و در صورت مشاهده براخی آلرژی ها حتما به پزشک مراجعه کنید.